ΣΤΑΥΡΟΒΕΛΟΝΙΑ-CROSS STITCH-NASIA

Οι βελονιές ιστορούν....

Καλημέρα σας.

   Όπως σας είχα υποσχεθεί στη σημερινή μου ανάρτηση σας έχω μία έκπληξη. Για εμένα είναι μεγάλη η χαρά, γιατί παρουσιάζω και από αυτόν το χώρο ένα καινούριο βιβλίο, που έγινε με κόπο και μεράκι από την Ασημίνα Ντέλιου και παρουσιάζει τις φορεσιές της Βόρειας Εύβοιας.

      Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Μέσω αυτού του ιστολογίου, έχω γράψει πολλές φορές, ότι μου δόθηκε και μου δίνεται συνεχώς η δυνατότητα να γνωρίζω ενδιαφέροντες ανθρώπους. Ανθρώπους που δεν αρκούνται μόνο στα λόγια, αλλά προχωρούν σε πράξεις και με περίσσιο μεράκι και αγάπη καταγράφουν την παράδοσή μας και δεν διστάζουν να οργώσουν σπιθαμή προς σπιθαμή ολόκληρες περιοχές για αυτό.
      Ανάμεσα σε άλλες φίλες κρατώ ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου για τη φίλη Ολυμπία η οποία ήταν ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε μένα και την Ασημίνα και με ενημέρωσε για την πολύ όμορφη δουλειά της.
     Την Ασημίνα λοιπόν, την γνώρισα μέσα από τις τηλεφωνικές μας συνομιλίες και εκείνο που συγκράτησα είναι η θέρμη και η λατρεία που έχει για αυτό που κάνει και συνεχίζει ακόμη. Μερικές φορές δεν χρειάζονται πολλά για  να καταλάβεις τον άλλο. Και θαύμασα την υπομονή και την επιμονή της εδώ και δέκα χρόνια να τρέχει όπου μπορεί, για να βρει στοιχεία και να μπορέσει να συμπληρώσει το παζλ των γνώσεων για την παραδοσιακή στολή της Βόρειας Εύβοιας και να μας δώσει αποκρυσταλλωμένες ενδιαφέρουσες γνώσεις.
  Και η "τρέλα" της φίλης μας δεν φαίνεται μόνο μέσα από τα λεγόμενά της αλλά και από τον τρόπο που αντιμετωπίζει την παραδοσιακή ενδυμασία.
Σας παραθέτω τις σκέψεις της όπως μου τις έστειλε.

"Όταν η Αναστασία μου ζήτησε να γράψω κάτι για το βιβλίο προβληματίστηκα πολύ. Δεν ξέρω τι πιθανόν θέλετε να διαβάσετε από μια συγγραφέα ενός λαογραφικού βιβλίου. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σας μιλήσω για την εμπειρία μου.  Όταν ένας πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας-ερευνητής παρουσιάζει για πρώτη φορά τη δουλειά του στο κοινό, διακατέχεται από ανάμεικτα συναισθήματα. Η χαρά της δημιουργίας  από τη μια, που απορρέει από την ολοκλήρωση του πονήματος, η συγκίνηση όταν αντικρίζει τους ανθρώπους που τον τίμησαν με την παρουσία τους, αλλά και η ευθύνη να παρουσιάσει μια αξιοπρεπή δουλειά, τον φέρνουν αντιμέτωπο τόσο με το ακροατήριό του, όσο και με τον ίδιο τον ψυχισμό του. Όλη αυτή η συναισθηματική φόρτιση προκαλεί μια καθαρτήρια υπερχείλιση στην καρδιά του….

 Ναι, συγκινήθηκα όταν είδα στην πρώτη παρουσίαση του βιβλίου μου 170 άτομα, συγκεντρωμένα για να ακούσουν λίγα λόγια για τον πολιτισμό της πατρίδας μας. Ναι, η φωνή στέγνωσε στο λάρυγγά μου όταν τα μάτια που με κοιτούσαν στο ακροατήριο ήταν τα ίδια μάτια των ανθρώπων που λίγα χρόνια πριν πίστεψαν σε μένα και ενίσχυσαν με τις γνώσεις και τα πολύτιμα κειμήλιά τους την έρευνά  μου. Δέκα χρόνια συλλογής στοιχείων για τις βορειο-ευβοϊκές φορεσιές δεν είναι λίγα… Έχω περάσει από δεκάδες σπίτια, έχω πάρει δεκάδες συνεντεύξεις, έχω πάρει στα χέρια μου δεκάδες κειμήλια, που μου τα εμπιστεύτηκαν για να τα αναδείξω, για να μείνουν στην αιωνιότητα, να σωθούν… Δέκα χρόνια αναζήτησης και διασταύρωσης στοιχείων σε μουσεία, σε βιβλιοθήκες, στο διαδίκτυο, δέκα χρόνια δουλειάς με πάθος, με κόπο, με μεράκι για να σώσουμε ο, τι μπορεί να σωθεί, για να προβάλλουμε μια κουλτούρα που νομίζουμε ανύπαρκτη ή παρωχημένη, για να εξηγήσουμε ότι αυτές είναι οι ρίζες μας που δεν πρέπει να κοπούν, αν θέλουμε το δέντρο του πολιτισμού μας να μην ξεραθεί αλλά να καρποφορεί. Οι παραδοσιακές φορεσιές μας δεν πρέπει να είναι ένα μουσειακό είδος που το αντικρίζουμε με ενδιαφέρον, ίσως και λίγο βαριεστημένα για να περάσει η ώρα μας. Είναι σαν να είμαστε σε μία βιβλιοθήκη και χαζεύουμε τα βιβλία. Δεν μπορούν να μας πουν τίποτα έτσι. Πρέπει να κάνουμε την κίνηση, να τα ανοίξουμε και με υπομονή, να τα διαβάσουμε. Έτσι και η φορεσιά…

Δανειζόμενη την ιδέα από την συντοπίτισσά μου ποιήτρια Κατερίνα Αθηνιώτου, η φορεσιά από μόνη της μπορεί να παρομοιαστεί με κέντημα, με ΤΟ κέντημα. Η βάση του, ο καμβάς, αποτελείται από στημόνια και υφάδια. Τα στημόνια, είναι οι ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΒΑΣΕΙΣ πάνω στις οποίες δημιουργείται η ενδυμασία, είναι η ΙΣΤΟΡΙΑ μας, είναι η αρχαιότητα, το βυζάντιο, οι κατακτητές που πέρασαν από τη γη μας και τη σημάδεψαν, αφήνοντας πίσω τους κατάλοιπα και του δικού τους πολιτισμού. Τα υφάδια είναι οι ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, είναι η δομή της ελληνικής κοινωνίας και οικογένειας, είναι οι παραδόσεις και οι αξίες της, το οικονομικό και κοινωνικό status και ο ρόλος του ατόμου στα πλαίσια μίας μικρής κοινωνίας. Αυτός ο καμβάς προσφέρεται για να κεντηθεί το σχέδιο, που μέσα του πλέον κρύβεται το ΑΤΟΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ, η ιδιοσυγκρασία του ατόμου που θα το φορέσει, η φιλαρέσκεια, οι φόβοι και οι δεισιδαιμονίες, τα συναισθήματα, η χαρά, το πένθος… όλα αυτά συνθέτουν το εργόχειρο, όλα αυτά συνθέτουν τη φορεσιά, όλα αυτά είμαστε εμείς, η Ελλάδα μας, παντού, σε όλα, οι ρίζες μας που ξεπετάγονται μέσα από τα κύτταρά μας, καθώς οι φορεσιές μεταλλάσσονται αργά μέσα στο χρόνο, ανταλλάσσουν στοιχεία, επηρεάζονται και εξελίσσονται
Όπως σας είπα στην αρχή, ξέρω να σας πω μόνο τι αισθάνομαι, να σας πω την ιστορία πίσω από τις φορεσιές του τόπου μου, την ιστορία πίσω από τις φορεσιές κάθε ελληνικού τόπου, μιας και όλη η Ελλάδα, εντός και εκτός συνόρων, είναι μία χούφτα άνθρωποι μπλεγμένοι και ανακατεμένοι μεταξύ τους σε μία κοινή κλωστή που ξεκινάει από χιλιάδες χρόνια πριν και καταλήγει στο σήμερα. Ξέρω μόνο να πω ότι θέλω να διηγηθώ αυτή την ιστορία. Φτάνει κι εσείς να θέλετε να την ακούσετε…"


 Με εκφράζει απόλυτα με την ερμηνεία που δίνει στη χρήση της παραδοσιακής ενδυμασίας και στην αντιμετώπισή της στην σημερινή εποχή. Οι θησαυροί πρέπει να έρθουν στο φως και να μελετηθούν σε σχέση με την εποχή τους αλλά και σε σχέση με την σημερινή. Άλλωστε σήμερα, "μας βάζουν τα γυαλιά" οι μεγάλοι μόδιστροι, οι οποίοι ενσωματώνουν στοιχεία από την παραδοσιακή ενδυμασία και έχουν δημιουργήσει ένα ρεύμα το "Grecian look".

    Η  Ασημίνα δέκα χρόνια τώρα δεν αντιμετώπισε πάντα ευχάριστες καταστάσεις και δεν της άνοιξαν τις πόρτες για να τη βοηθήσουν. Χαρακτηριστικά σας μεταφέρω γεγονότα που της έμειναν κατά τη διάρκεια της  έρευνας:
      "Λοιπόν, το ένα περιστατικό που μου έκανε εντύπωση είναι όταν είχα κάνει την έρευνά μου πριν πολλά χρόνια στο εκθετήριο φωτογραφίας του Μπενάκη, κάθεται δίπλα μου μία κύρια. Με βλέπει που ερευνώ για τις φορεσιές και κοιτάει κουνώντας το κεφάλι της. Μου λέει : "με τι ασχολείστε;" της απαντώ: "γράφω ένα βιβλίο για τις παραδοσιακές φορεσιές της Εύβοιας". " Α, κάνει με ύφος, μάταιος κόπος... Και τι παραπάνω νομίζετε οτι μπορείτε να γράψετε απο την Αγγελική Χατζημιχάλη;" η αλήθεια είναι οτι νευρίασα. Δεν είναι σε καμία περίπτωση δυνατόν ένας άνθρωπος ξένος που πάει για λίγες μέρες σε μια περιοχή να έχει δει οτι ένας ντόπιος που ζει εκεί από τα παιδικά του χρόνια!!!Στεναχωρήθηκα όμως με τη στενοκεφαλιά κάποιων ανθρώπων που νομίζουν οτι η γνώση έχει τελειώσει με το έργο κάποιων αναμφίβολα αξιέπαινων και σημαντικών λαογράφων. Η γνώση δεν τελειώνει ποτέ.....
    Απεναντίας την ίδια περίοδο της δυσπιστίας απέναντι στην όλη έρευνα τηλεφωνώ στο Μουσείο των Φίλων του Γ.Δροσίνη στην Αθήνα και τους παρακαλώ να μου πουν πού μπορώ να βρώ ένα αντίτυπο απο κάποια βιβλία του Δροσίνη. Εκείνη την εποχή δεν κυκλοφορεί ο Δροσίνης, λίγα χρόνια αργότερα δημοσιεύτηκαν ξανά τα Άπαντα και μπόρεσα να τα αγοράσω και να τα έχω στη βιβλιοθήκη μου. Τηλεφωνώ λοιπόν στον υπεύθυνο ο οποίος μου ζητά τη διεύθυνσή μου και σε δύο μέρες μου στέλνει φωτοτυπίες το ΅Βοτάνι της Αγάπης" ολόκληρο με δικά του έξοδα τα οποία δεν δέχτηκε επ' ουδενί να του τα στείλω. Τώρα που ολοκληρώθηκε το βιβλίο πέρασα απο τη βίλα Αμαρυλλίς στην Κηφισιά με σκοπό να τους ενημερώσω για την εξέλιξη και είδα το αρχοντικό έρημο και την εγκατάλειψη σε όλο της το μεγαλείο. Στενοχωρήθηκα..."

Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε με μεγάλη επιτυχία το Σάββατο 28 Μαρτίου στην Ιστιαία και μπορείτε να ενημερωθείτε εδώ
Οι φωτογραφίες είναι από http://istiaiapress.blogspot.gr/2015/03/blog-post_860.html 
 Επίσης, αν κάποια από εσάς ενδιαφέρεται να το αγοράσει μπορεί να επισκεφθεί τις εκδόσεις Φυλάτος και να το παραγγείλει σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή.
Η έρευνα συνεχίζεται και μέσα από αυτό το ιστολόγιο η Ασημίνα απευθύνει ένα κάλεσμα σε όσους και όσες έχουν αυθεντικές στολές ή κοσμήματα να μη διστάσουν να τα δείξουν και να αφήσουν να καταγραφούν, γιατί όπως λέει χαρακτηριστικά: "Ό,τι καταγράφεται δεν πεθαίνει. Ό,τι φυλάμε κλειδαμπαρωμένο στα μπαούλα μοιραία η ανωνυμία του είναι και η καταστροφή του...."
Καλοτάξιδο το Βιβλίο σου Ασημίνα και περιμένουμε τη συνέχειά του. 
Άλλωστε, η παράδοση είναι ανεξάντλητη πηγή γνώσης και έμπνευσης.




Σας χαιρετώ για ακόμη μια φορά και σήμερα μπορώ να γράψω, ότι τα είδα όλα....
    Και παρουσιάζω κάτι διαφορετικό. Μια ταπισερί με θέμα...... από το μέλλον.   Υπάρχουν άνθρωποι που τους αρέσει ο Πόλεμος των άστρων και άλλοι που τον λατρεύουν. Μάλλον ο Aled Lewis ανήκει στη δεύτερη ομάδα. Ένας Βρετανός γραφίστας και εικονογράφος με μεγάλη αγάπη όπως διαφαίνεται για δυο ετερόκλητα πράγματα, αν μου επιτρέπεται η έκφραση: τον Πόλεμο των Άστρων και..... το κέντημα.  
      Είχε σίγουρα τρελή έμπνευση και "μετέφρασε" ολόκληρη την ιστορία σε κέντημα. Οι πρωταγωνιστές, μάχες, και όλα τα τεκταινόμενα των πρώτων έξι επεισοδίων ακόμη και η γλώσσα είναι εκεί. 
    Αμέτρητες ώρες χρειάστηκαν και πολλές γυναίκες επιστρατεύτηκαν για να κάνουν αυτή την Ταπισερί μήκους εννέα μέτρων.

 Το έργο κεντήθηκε σε ύφασμα  Klostern με ειδική βαμβακερή κλωστή και έχει επενδυθεί με ύφασμα που έγινε κατά παραγγελία και έχει επάνω πίξελ αστέρια.
 Όπως βλέπετε γύρω από τις κεντημένες εικόνες στη μπορντούρα περιγράφονται αποσπάσματα από κάθε επεισόδιο στη γλώσσα Aurebesh. 

Οι φωτογραφίες είναι χαρακτηριστικές: οι κοπέλες στη σειρά κεντούν με ιδιαίτερη προσοχή και από ό,τι φαίνεται το διασκεδάζουν.


 Και μια λεπτομέρεια.
 Όμως η ταπισερί δεν φτιάχτηκε απλά γιατί ο  Aled Lewis λατρεύει τη σειρά. Επρόκειτο να εκτεθεί σε Γκαλερί στο Λος Άντζελες και αν πραγματικά σας άρεσε και θέλετε να αποκτήσετε αυτό το έργο τέχνης σας έχω ευχάριστα νέα. Μια επίσκεψη στην  on line gallery 1988 και ένα γεμάτο πορτοφόλι θα σας βοηθήσει να κάνετε δικό σας το έργο με μόνο.....20.000$ ή 15.000 ευρώ.
Στην ιστοσελίδα του αξιοσημείωτη είναι η αναφορά στην πηγή έμπνευσης και η χρήση της λέξης Channeling, που σε ελεύθερη 

μετάφραση  μπορούμε να πούμε ότι σημαίνει μια μορφή 

μεταβίβασης της ενέργειας από μια άλλη ταπισερί εννιακοσίων

 ετών την Bayeux tapestry



Είναι ένα μικρό θάυμα το οποίο 

διατηρήθηκε αναλλοίωτο όλους αυτούς τους αιώνες. Η αρμονία

 των χρωμάτων, το μήκος του έργου, αλλά και η σύλληψη του 

θέματος το κάνουν συναρπαστικό.



 Πρόκειται για πενήντα σκηνές από την κατάκτηση της 

Αγγλίας από τους Νορμανδούς. 

   Σίγουρα ο Aled Lewis  εκπλήσσει  ευχάριστα, γιατί στο έργο του υπάρχει έμπνευση και ιστορική κατά κάποιο τρόπο συνέχεια. Κατορθώνει να συνδέσει με ένα πολύ απλό τρόπο αιώνες ιστορίας και να αναδείξει την τέχνη του χειροποίητου στον 21ο αιώνα.



Καλημέρα σας και καλή Σαρακοστή.
     Θα είμαι αρκετά σύντομη σήμερα και περιεκτική, γιατί έχω την τιμή να φιλοξενώ ένα άρθρο του έγκριτου καθηγητή Κοπτολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μέσης Ανατολής κου Γιάννη Φουρτούνα για την Κοπτική τέχνη και τις έντονες επιρροές που δέχεται από την  αντίστοιχη Ελληνιστική.
   Και αν αναρωτιέστε, πως γνώρισα αυτόν τον σπουδαίο επιστήμονα και άνθρωπο η απάντηση είναι πολύ απλή: οι Τρικεριώτικες κορβέτες της ανάρτησης http://stavrovelonia-nasia.blogspot.gr/2014/01/blog-post_10.html#axzz3Sq5iZdds με "αρμένισαν" για μέρη μακρινά και φιλόξενα,  στο Κάιρο της Αιγύπτου, όπου κα ζει τα τελευταία είκοσ χρόνια. 
       Ο κος Φουρτούνας όντας Τρικεριώτης γέννημα θρέμμα, διαβάζοντας την ανάρτηση επικοινώνησε μαζί μου και θέλω να τον ευχαριστήσω και δημόσια για τα καλά λόγια που μου είπε.
      Κι αν μου επιτρέπεται η λέξη, "εκμεταλλεύτηκα" την ιδιότητά του και τις γνώσεις και του ζήτησα να μας μυήσει στην Κοπτική τέχνη την οποία τόσα χρόνια μελετά.           Ξαφνιάστηκα ευχάριστα, γιατί αμέσως ανταποκρίθηκε και μου έστειλε ένα εξαιρετικό άρθρο το οποίο δημοσιεύω αυτούσιο.
     Είναι ένας Έλληνας επιστήμονας που διακρίνεται για το έργο του στο εξωτερικό. Ζει και εργάζεται τα τελευταία 20 χρόνια στο Κάιρο. Οι σπουδές του εξαιρετικές,  αφού σπούδασε νομικά, οικονομικά, θεολογία, βυζαντινή μουσική, λαογραφία, ανατολικές γλώσσες και κοπτολογία. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Ινστιτούτο Κοπτικής Γλώσσας, στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο Al Azhar, στο Διδασκαλείο Ελληνικής Γλώσσας του Πατριαρχικού Κέντρου και στο Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο στο Κάιρο. 


"Η ελληνιστική τέχνη των κοπτικών ταπισερί
Του Γιάννη Φουρτούνα
 Κοπτολόγου
           Η ελληνική επίδραση στην τέχνη των κοπτικών ταπισερί υπήρξε καθολική καθώς αυτή παρατηρείται μέσα από διασωθέντα και εκτιθέμενα σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο σπαράγματα από μάλλινα και λινά υφάσματα των πρώτων αιώνων του κοπτικού πολιτισμού. Αυτό αποτελεί μέρος της γενικότερης επιρροής του ελληνισμού στις κοπτικές εικαστικές τέχνες που δέχθηκαν επιρροές τόσον από την αρχαία αιγυπτιακή τέχνη, όσο και από την ελληνιστική της πτολεμαϊκής περιόδου και γενικώς από του 3ου έως και του 8ου αι. μ. Χ. η τέχνη της χριστιανικής Αιγύπτου βασίστηκε κατά κανόνα επί ελληνικών, βυζαντινών και συριακών στοιχείων.  

    Οι Κόπτες διαχωριζόμενοι από τον υπόλοιπο κορμό της χριστιανοσύνης κατά τον 5ο αιώνα και ακολουθώντας ξεχωριστή πορεία ανέπτυξαν ιδίαν τέχνη, ζωγραφική, διακοσμητική, θεολογία, φιλολογία, που αποτελούν εκφάνσεις της πολιτιστικής παράδοσης που κληρονόμησαν από τους βυζαντινούς. Η κοπτική ζωγραφική αντιγράφει θέματα της ελληνιστικής περιόδου καθώς και η  μικροζωγραφική των κοπτικών χειρογράφων ευαγγελίων και συναξαρίων ενώ ο φυτικός διάκοσμος και η όλη εμφάνιση είναι ειλημμένα από βυζαντινά χειρόγραφα. Είναι εμφανής η αποτύπωση σε αετώματα ναών και κόγχες ιερών  μορφών της ελληνικής μυθολογίας, ως είναι ο Ηρακλής και οι σπουδαιότεροι άθλοι του, η Ευρώπη και ο Δίας μεταμορφωμένος σε ταύρο (η αρπαγή της Ευρώπης) και άλλα πρόσωπα του ελληνικού Πανθέου, ερωτιδείς η και αυτός ο Ερμής, η αναδυομένη Αφροδίτη άνωθεν θυρών των ναών, νύμφες, ως είναι Ωκεανίδες επάνω σε θαλάσσια ζώα ή η νύμφη Δάφνη, η αγαπημένη του θεού Απόλλωνα κατά την γέννησή της μέσα από τα φυλλώματα του δέντρου της δάφνης.    

    Από τον 4ο έως τον 7ο αι. κατά τον οποίον ήρθαν οι Άραβες κατακτητές οι Κόπτες είχαν δημιουργήσει μια ξέχωρη τέχνη, που είχε απορροφήσει την πολιτιστική κληρονομιά της αρχαίας Αιγύπτου και της ελληνιστικής αρχαιότητας. Η εικαστική τέχνη εκπροσωπείται από πέτρινα και ξύλινα ανάγλυφα ζωγραφικής, μινιατούρες και ξηρογραφίες πάνω σε σανίδες. Η διακοσμητική και η εφαρμοσμένη τέχνη εκπροσωπείται από σκαλίσματα σε ξύλο και κόκκαλο και εξαιρετικής τέχνης υφαντά. Οι ρεαλιστικές εκφράσεις του 4ου των αρχών του 5ου αι. που ήταν παρμένες από την καθημερινή ζωή και την ελληνική μυθολογία αντικαταστάθηκαν τον 5ο και 6ο αι. από συμβατικές εικόνες με χριστιανικά θέματα, ενώ στα τέλη του 6ου και στις αρχές του 7ου αι. διαδόθηκαν πλατιά τα μοτίβα από την τέχνη της Εγγύς Ανατολής (όπως η σκηνή από κυνήγι λιονταριού). Οι κοπτικοί υφαντοί πίνακες, που έχουν διασωθεί, αποκαλύπτουν εκτός της εξαιρετικής τους τέχνης και την  ελληνιστική τους τεχνοτροπία, σε σπαράγματα υφασμάτων από τον 1ο αι. μ Χ. και πίνακες τοίχου κυρίως από τον 3ο αι. μ. Χ. έως και τον 6ο αι. μ. Χ. χρονική περίοδος προ της αραβικής κατακτήσεως.

      Η κεντητική είναι ένα σπουδαίο κομμάτι της κοπτικής τέχνης και όσα έχουμε σήμερα παλαιά κεντήματα αναδύουν μία λεπτότητα, με σπάνιας απόχρωσης χρωματισμούς από φυσικά υλικά, συνθέσεις ποιητικές και εικονογραφικές αποτυπώσεις υψηλής τέχνης και τεχνοτροπίας. Τα πρόσωπα αντικατοπτρίζουν τα πορτραίτα του Φαγιούμ μέσα σε μια έξαρση χρωμάτων, με πλούσια αρχαιοελληνικά στοιχεία τα οποία στο σύνολό τους απεικονίζουν και αποθανατίζουν ανεξίτηλα την κοινωνία του ύστερου ελληνορωμαϊκού κόσμου. Οι τεχνικές και οι αισθητικές παραλλαγές που απαντούν στα διάκοσμα κοπτικά υφαντά είναι συγκεκριμένες, ακολουθούν ιδιαίτερη καλλιτεχνική αντίληψη που δημιουργεί δική της παράδοση, ωστόσο το τοπικό χρώμα είναι διαποτισμένο με επιρροές από την ελληνιστική ζωγραφική.
       Ο ενυφασμένος γεωμετρικός διάκοσμος ξαφνιάζει με την χρωματική λιτότητα και την μορφική αυστηρότητά του, συχνά οι συνθέσεις βρίσκονται σε κύκλο η σε περιγεγραμμένο τετράγωνο και απηχούν την πολυχρωμία της ελληνιστικής υφαντικής, με μικρά στυλιζαρισμένα φυτικά και ζωικά μοτίβα, μεταξύ των οποίων κυριαρχεί το μοτίβο του σταυρού, του αετού και του ελληνικού μαιάνδρου.  Η θεματογραφία είτε αποτελείται από διακοσμήσεις είτε από σκηνές από την ζωή και τη φύση, προέρχεται από την ελληνική μυθολογία, ενώ όταν αναπαριστά εικονογραφημένες συνθέσεις από τη ζωή των αγίων, οι μορφές, η τεχνοτροπία και το πλούτος της χρωματικής κλίμακας αποπνέουν την θέρμη της ελληνιστικής ζωγραφικής. Έχουν διασωθεί απεικονίσεις αγίων όπως του αγίου Θεοδώρου στη περίφημη σύνθεση σε ύφασμα από λινάρι με ελληνική τεχνοτροπία και στυλ, η δόξα της Υπεραγίας Θεοτόκου αλλά και συνθέσεις από τη φύση με ζώα και φυτά, ως επίσης από την ελληνική μυθολογία και θεολογία, που είναι και τα περισσότερα.
     Στην ταπητουργία κυριαρχούσα μορφή ήταν ο Διόνυσος και οι Βάκχες σε τελετουργικούς χορούς παρουσία μουσικών και σε οργιαστική βλάστηση με εμφανή τον διονυσιακό χαρακτήρα και με πάμπολλες βουκολικές σκηνές ελληνικής τεχνοτροπίας. Τα θέματα μνημειακού χαρακτήρα διασώζουν μνήμες από την Ελλάδα και την ελληνική μυθολογία, όπως η γέννηση της Αφροδίτης και ο θεός Παν σε φυσιολατρικό παγανιστικό περιβάλλον. Επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα σπαράγματα από ύφασμα που αποτυπώνουν φυσιολατρικές παραστάσεις, με φτερωτούς ερωτιδείς, με τον τραγοπόδαρο Πάνα, την οργιαστική πομπή του θεού Βάκχου Διονύσου, επίσης με την Αριάδνη σε παράσταση με γυμνούς Σατύρους και Μαινάδες σε βακχικούς χορούς με ελεύθερο ντύσιμο και κλαστικές κινήσεις προσιδιάζουσες που παραπέμπουν σε διονυσιακά πρότυπα ή τον Βελλεροφόντη, τον Πήγασο και τον Απόλλωνα που κυνηγά την νύμφη Δάφνη, βραχύσωμους ερωτιδείς, ως και τον Ορφέα και την Ευρυδίκη, σύμβολο του Χριστού και της σωτηρίας της ανθρωπότητας εκ του Άδου.

       Τα νεώτερα χρόνια η κεντητική και υφαντική τέχνη αναπτύσσεται στα γυναικεία μοναστικά κέντρα τόσο του Καΐρου όσο και του εσωτερικού κατά βάση με αναπαραγωγή παλαιών μοτίβων. Επίσης ο οργανισμός με την επωνυμία " Σύλλογος της Άνω Αιγύπτου για την Εκπαίδευση και την Ανάπτυξη" (AUEED) που έχει σαν σκοπό την προβολή και στήριξη των φτωχών μέσω των προγραμμάτων εκπαίδευσης και ανάπτυξης με επίκεντρο τα παιδιά, τις γυναίκες και τη νεολαία βοήθησε στην παραγωγή παραδοσιακών υφαντών πινάκων από τεχνίτες της πόλης Αχμίμ που δραστηριοποιήθηκαν μέσω του οργανισμού αυτού. Η τέχνη των κοπτικών ταπισερί διδάχτηκε στα 120 σχολεία της κοινωφελούς αυτής οργανώσεως που ιδρύθηκε to 1940 από Ιησουΐτες μοναχούς.

   Παράλληλα το Ramsis Wissa Wassef Centre απασχολεί έως σήμερα δεκάδες φελάχων - παραδοσιακών χωρικών - στα κτήματά του στα περίχωρα του Καΐρου στο δρόμο για την Σακκάρα με τεχνίτες από όλη την Αίγυπτο και με αντικείμενο τις παραδοσιακές ταπισερί από βαμβάκι και μαλλί ή το μπατίκ με την τεχνική του κεριού. Οι εργαζόμενοι διαμένουν στα κτήματα όπου καλλιεργούνται τα φυτά από τα οποία λαμβάνουν κατόπιν επεξεργασίας τα φυσικά χρώματα όπως τον παλιό καιρό και επίσης χρησιμοποιούν τον όρθιο αργαλειό της ελληνιστικής παράδοσης. Ο επισκέπτης εκπλήσσεται με τους καταπληκτικούς υφαντούς πίνακες είτε σε γεωμετρικά σχήματα φαραωνικής και ελληνιστικής προέλευσης, (πχ μαιάνδρους), είτε σε νατουραλιστικές εικόνες- ο τελευταίος απόηχος της ελληνιστικής επίδρασης-, είτε σε πρόσωπα αγίων με μπούστο αλλά και αγιογραφικές πολυπρόσωπες συνθέσεις, καθώς η στιλπνότητα των χρωμάτων και η υψηλών προδιαγραφών τεχνική παραγωγή είναι μοναδική σε όλη την έκταση της χώρας αλλά και εκτός αυτής."

   Για ακόμη μια φορά ευχαριστώ πολύ τον κο Γιάννη Φουρτούνα, που μοιράστηκε τις γνώσεις του μαζί μας.
    Αναφορές και συλλογές Κοπτικής τέχνης μπορείτε να βρείτε: στο Μουσείο Μπενάκη, στο Βυζαντινό &Χριστιανικό Μουσείο καθώς και στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης.






  Σειρά γραμματοσήμων αφιερωμένων στα κεντήματα του Αγίου Όρους.


  Εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα και μετά από τις συνεχείς επισκέψεις μου στα ΕΛΤΑ για ευνόητους λόγους, έβλεπα συνεχώς αφίσες με  μια σειρά από γραμματόσημα με θέμα τα κεντήματα του Αγίου Όρους. 
      Η αλήθεια είναι, ότι μας χάρισαν την δυνατότητα να θαυμάσουμε ένα κομμάτι της εκκλησιαστικής μας ιστορίας κατά τη Βυζαντινή εποχή, με  το οποίο μέχρι στιγμής δεν είχα προσωπικά ασχοληθεί και είχα ελάχιστες γνώσεις. 
    Οι θησαυροί του Αγίου Όρους δεν είναι προσιτοί σε πολλούς και ειδικά σε εμάς τις γυναίκες, για αυτό και χάρηκα ιδιαίτερα, με αυτή τη συλλογή.
    Φυσικά, ειδήμων πάνω στο συγκεκριμένο θέμα δεν είμαι, για αυτό θα αρκεστώ στο να σας παρουσιάσω το υλικό και να σας παραπέμψω στην αντίστοιχη ιστοσελίδα των ΕΛΤΑ.
   Ξεκινώ με την σειρά Α΄ για την οποία αντιγράφω τα παρακάτω:

"Τα ιερατικά άμφια είναι τα ενδύματα που χρησιμοποιούνται από τους κληρικούς κατά τη Θεία Λειτουργία και άλλες ακολουθίες και εκκλησιαστικές τελετές. Ταυτόχρονα αποτελούν διακριτικά της εκκλησιαστικής ιεραρχίας και εξουσίας. Για κάθε έναν από τους τρεις βαθμούς της ιεροσύνης υπάρχει ένα συγκεκριμένο ενδυματολογικό σύνολο που αντιστοιχεί στο βαθμό του διακόνου, του ιερέα και του επισκόπου. Το επιτραχήλιο είναι άμφιο του ιερέα και του επισκόπου στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Συμβολίζει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, που κατεβαίνει από επάνω. Γι” αυτό, ο ιερωμένος που το ενδύεται λέει: «Ευλογητός ο Θεός, ο εκχέων την χάριν αυτού επί τους ιερείς αυτού, ως μύρον επί κεφαλής, το καταβαίνον επί πώγωνα, τον πώγωνα του Ααρών, το καταβαίνον επί την ώαν του ενδύματος αυτού· πάντοτε νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν». Τα κρόσσια που υπάρχουν στο κάτω άκρο του συμβολίζουν τις ψυχές των ανθρώπων του ποιμνίου τους, για τις όποιες είναι υπεύθυνοι και θα λογοδοτήσουν κατά την ήμερα της κρίσεως. Χωρίς το επιτραχήλιο δεν μπορεί να τελεστεί καμία ιεροπραξία."



Σειρά Β΄.

"Ως εκκλησιαστικά υφάσματα ορίζονται από τους βυζαντινούς συγγραφείς και ποιητές της εκκλησιαστικής γραμματείας, τα επονομαζόμενα με τους γενικούς όρους ‘’άμφια‘ και ‘’πέπλα’’. Στην εκκλησιαστική γλώσσα ‘’άμφια‘’ είναι τα επί της Αγίας Τραπέζης καλύμματα (ενδυτή, αντιμήνσιο, επιτάφιος, αήρ, δισκο/ποτηροκαλύμματα), ονομαζόμενα και ‘’λειτουργικά άμφια’’ ή ‘’λειτουργικά πέπλα’’ ή ‘’επάμφια‘’, αλλά και τα ‘’ιερατικά’’ ή ‘’ιερά άμφια’’ (σάκκος, φαιλόνιο, ωμοφόριο, επιτραχήλιο, οράριο, επιμανίκια, επιγονάτιο, μανδύας, μίτρα) στα υπόλοιπα, τα οποία χρησιμεύουν για να στολιστούν μέρη του ναού (πύλες, ποδέες, σκέπες, εικόνες, λάβαρα) έχει δοθεί ο όρος ‘’διακοσμητικά πέπλα’’, μετά την οριστική τους διαμόρφωση από τα τέλη του 12 ου αιώνα και εξής, που σώζονται και τα παλαιότερα δείγματα."







Σειρά Γ΄.

"Τα επιμάνικα ή επιμανίκια ή υπομάνικα (από την πρόθεση «επί» και τη λατινική λέξη «manus» (=χέρι) περιδένονται στα χέρια του ιερωμένου πιο πάνω από τον καρπό και συγκρατούν τα άκρα του στιχαρίου μαζί με τα υπόλοιπα άμφια. Μέχρι τον 13ο αιώνα τα φορούσαν μόνο οι αρχιερείς κατά το βάπτισμα. Σήμερα τα φοράνε και οι πρεσβύτεροι και οι διάκονοι. Συμβολίζουν τα δεσμά του Χριστού όταν οδηγούνταν στον Πιλάτο. Συμβολίζουν όμως επίσης και την παντοδύναμη ενέργεια του Θεού και των Τιμίων Δώρων που προσφέρονται από τα χέρια που τα φορούν. Το επιγονάτιο είναι άμφιο των Επισκόπων. Έχει σχήμα ρόμβου και κρέμεται από τη ζώνη μπροστά από το δεξί γόνατο (εξ’ου και επιγονάτιο, επί του γόνατος). Εκτός από τους επισκόπους, το φορούν επιπλέον οι πνευματικοί-εξομολόγοι ιερείς και οι ιερείς, που φέρουν τίτλο (σακελλάριος, οικονόμος, σύγγελος, πρωτοπρεσβύτερος και αρχιμανδρίτης). Φέρει συνήθως παράσταση του «Νιπτήρος» του Μυστικού Δείπνου ή την Ανάσταση. Επειδή αρχικά το χρησιμοποιούσαν σαν πετσέτα, συμβόλιζε την πετσέτα ή ποδιά (λέντιο), που χρησιμοποίησε ο Κύριος στον Μυστικό Δείπνο για να πλύνει τα πόδια των μαθητών του."



Σειρά Δ΄.

"Αρχικά τα άμφια και προπάντων ο μακρύς εσωτερικός χιτώνας ήταν πάντοτε λευκός (επιστολές Ιερώνυμου και Γρηγορίου του Τουρώνης). Αργότερα η ιερατική στολή άρχισε τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή να ράβεται από χρωματιστά υφάσματα. Σε αυτό συντέλεσε φυσικά και η συνήθεια των αυτοκρατόρων να φορούν κατά τις εορτές χρωματιστά ενδύματα και κοσμήματα, αφού άλλωστε είναι γνωστό ότι τα άμφια δωρίζονταν στους αρχιερείς από τους αυτοκράτορες. Ήταν δηλαδή τα προσωπικά ενδύματα των αυτοκρατόρων. Επίσης, είναι γνωστό ότι οι αρχιερείς όριζαν ρούχα τους στους προκρίτους ορισμένα εκ των οποίων ήταν βασιλικά. Κατά τις Δεσποτικές εορτές και τις μνήμες προφητών και Αποστόλων, συνηθίζεται να φοριούνται τα χρυσά άμφια, ενώ λευκά στα μυστήρια,στις Κυριακές του έτους, αν δεν υπάρχει κάποια εορτή που να το επηρεάζει, και στη μεταπασχάλια περίοδο. Επίσης, λευκά άμφια χρησιμοποιούνται και σε μνήμες αγίων, ενώ το στιχάριο πρέπει να είναι πάντοτε λευκό. Στις Θεομητορικές εορτές, τα Θεοφάνεια και σε μνήμες αγγέλων χρησιμοποιούνται τα μπλε άμφια.Όταν η εκκλησία μας γιορτάζει μνήμες μαρτύρων, φοριούνται τα κόκκινα,ενώ επίσης το ίδιο και την Μ. Πέμπτη το πρωί. Πράσινα άμφια φορούν οι ιερείς την Κυριακή των Βαΐων, σε μνήμες οσίων και σε εορτές του Τιμίου Σταυρού. Τέλος, τα μοβ άμφια φοριούνται τη Μ. Τεσσαρακοστή και τη Μ. Εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένων των Ωρών (Μ. Παρασκευή πρωί)."


                      http://taxydromeio.gr/mount-athos-embroideries/



25-1-2015
Η ανάρτηση είναι αφιερωμένη στην κα Κλαυδία και στις φίλες, οι οποίες ερευνούν και προσπαθούν να διασώσουν τα ελληνικά δειγματολόγια.

     Δεν ξέρω πως να αρχίσω και τι να πρωτογράψω για αυτή την ανάρτηση. Ομολογώ, ότι με έχει "καταλάβει" μια νοσταλγική διάθεση και με έχει γοητεύσει η αληθινή ιστορία που θα σας διηγηθώ.
     Όταν έγραφα για τα δειγματολόγια  ειλικρινά, δεν περίμενα τόσο θερμή ανταπόκριση από εσάς και αυτό γιατί, αντικειμενικά είναι ένα σπάνιο είδος εργόχειρου, το οποίο πολλές από εμάς αγνοούμε την ιστορία του.
    Έτσι λοιπόν, αμέσως μετά την ανάρτηση στις αρχές του Δεκεμβρίου την επόμενη κιόλας μέρα, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από τη Χρύσα Κωνσταντά, φίλη και φανατική αναγνώστρια του ιστολογίου."Επιτέλους, μου είπε, κατάλαβα τι είναι αυτό που έχω στα χέρια μου...." Αυτό ήταν. Η πρώτη ανακάλυψη ήταν γεγονός και ορίστηκε μια συνάντηση για να συζητήσουμε και να φωτογραφίσουμε το δειγματολόγιο.
     Μετά από μια αναβολή λόγω καιρικών συνθηκών την προηγούμενη Παρασκευή,  παραμονές εκλογών, μαζευτήκαμε στο σπίτι μου, όλες οι "γνωστές άγνωστες", με σκοπό να ακούσουμε και να μάθουμε για μια ευγενή, γοητευτική και δυναμική γυναίκα, τη Ζωή Κυπριωτέλλη. Η Χρύσα ήρθε αποφασισμένη να μας εξιστορήσει την ζωή αυτής της γυναίκας, η οποία, θεωρώ, ότι αποτελεί διαχρονικό παράδειγμα δύναμης και θέλησης. Ως σύζυγος του Κοσμά, εγγονού της Ζωής, ο οποίος έζησε για πολλά χρόνια μαζί της στην Τσαγκαράδα η Χρύσα είχε τη δυνατότητα να γνωρίσει μέσα από τις διηγήσεις του αυτή τη γοητευτική προσωπικότητα.
    Μεταφερθήκαμε νοερά στα τέλη του 19ου αιώνα στο ζεστό και πολύβουο Κάιρο εκεί γύρω στο 1896, τη χρονιά που γεννήθηκε η Ζωή από εύπορους γονείς Πηλιορείτικης καταγωγής. Ενώ ήταν πολύ μικρή δοκιμάστηκε σκληρά, όταν έχασε το δεξί της μάτι, από οστρακιά στην τρυφερή ηλικία των επτά ετών. Και καθώς συνήθιζε την καθημερινότητά της έχοντας ελλιπή όραση κινδύνευσε να χάσει και το άλλο μάτι. Τότε ήταν, που οι γιατροί συνέστησαν στην οικογένεια να αποφύγει τον λαμπερό ήλιο της Αιγύπτου και να πάει σε μέρη λιγότερο ζεστά. Η απόφαση πάρθηκε για επιστροφή στα πάτρια εδάφη και η μικρή Ζωή εγκαθίσταται στην όμορφη Τσαγκαράδα, προσπαθώντας να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. 
     Η φωτογραφία της αποπνέει την αίγλη και την αρχοντιά της, χωρίς να μας υποψιάζει για το σοβαρό πρόβλημα που είχε. Ο καλλιτέχνης επιτυγχάνει να εστιάσει και να αναδείξει την ευγενή προσωπικότητα με τα πενιχρά για τη σημερινή εποχή μέσα.
         Η καθημερινότητά της ήταν διαφορετική από αυτή των άλλων κοριτσιών της ηλικίας της. Καθώς ήταν ευαίσθητη και ντελικάτη δεν της επιτρεπόταν να κάνει οικιακές εργασίες και δεν πήγε στο σχολείο. Όμως κατόρθωσε και έλαβε μόρφωση παρακολουθώντας μαθήματα στο σπίτι. 
      Εδώ δεν μπορώ παρά να σχολιάσω, ότι ήταν πρωτοποριακό για την εποχή και για ένα κορίτσι να μπορεί να  καλλιεργεί το πνεύμα του με κατ' οίκον διδασκαλία....
    Από πολύ νωρίς, έδειξε την αγάπη της για το κέντημα, η οποία έμεινε  το ίδιο δυνατή  στο πέρασμα των χρόνων και παρ' όλες τις δύσκολες στιγμές που πέρασε, μέχρι το τέλος της ζωής της.
Η μικρή Ζωή σε ηλικία δεκατριών ετών κεντά το δειγματολόγιο,  που βλέπετε για τον αδελφό της

Όπως βλέπετε κεντά το ελληνικό αλφάβητο τα μεγάλα και μικρά γράμματα και το αγγλικό. Από κάτω διαβάζετε το όνομα και το επώνυμο του μικρού της αδελφού καθώς και  την επωνυμία του σχολείου του  ιστορικού Καρτάλειου Παρθεναγωγείου.  Η ημερομηνία κατασκευής είναι στην εκπνοή του 1909.
Έχει κεντηθεί σε πολύ λεπτό εταμίν λευκού χρώματος με το χαρακτηριστικό, ζωηρό κόκκινο χρώμα. Το πέρασμα των χρόνων, δεν είναι και λίγα (108 χρόνια) άφησε τα σημάδια του ευτυχώς  όμως σε γενικές γραμμές είναι σε αρκετά καλή κατάσταση. Η μικρή Ζωή επενδύει το εργόχειρο στην πίσω πλευρά με ένα κλαρωτό ύφασμα ενώ ανάμεσα τοποθετεί επιμελώς ένα ροζ χαρτί όπως βλέπετε, προφανώς για να μην φεγγίζει το εμπριμέ ύφασμα.. 
Η πίσω πλευρά του δειγματολογίου.
    Μετά από μια πενταετία σε ηλικία δεκαοκτώ ετών νυμφεύεται τον Στρατή Κυπριωτέλλη, καθηγητή Γαλλικών, ο οποίος πρωτοδιορίζεται στην Αχιλλοπούλειο Εμπορική Σχολή της Τσαγκαράδας και ως παντρεμένη γυναίκα πλέον αψηφά τη συμβουλή του γιατρού να κάνει ένα μόνο παιδί και γίνεται μητέρα έξι παιδιών. Το άμαθο και ασθενικό κορίτσι αποδεικνύει καθημερινά, τις ικανότητες της. Ικανή σύζυγος, καλή νοικοκυρά και στοργική μητέρα συνδυάζει αρμονικά τις οικιακές απασχολήσεις με τη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες και πρωτοβουλίες και φυσικά με την αγάπη της για το εργόχειρο.
 Σε αυτή τη φωτογραφία βλέπετε μια θήκη κεντημένη από τα χέρια της σε λευκό ύφασμα με ριζοβελονιά και πλακέ, όπου τοποθετούσε με σειρά τις κλωστές το ψαλίδι και τα βελόνια της.


Ακόμη και αυτή είχε το μονόγραμμά της και ήταν ιδιαίτερα περιποιημένη.
Άλλες δύο ακόμη με σταυροβελονιά.

       Περιποιημένες με την τρέσσα γύρω γύρω και φυσικά με πολύχρωμα σχέδια.
  Επιστρέφω στη διήγηση της Χρύσας, η οποία ομολογουμένως ήταν συναρπαστική,  
        Κατόρθωσε λοιπόν, μέσα σε τόσο δύσκολες εποχές να μεγαλώσει τα παιδιά της με αρχές και να τα αναδείξει σε καλούς οικογενειάρχες και ενεργούς πολίτες. Και το κέντημα συνεχίζεται κάτω από το αδύναμο φως της λάμπας πετρελαίου στις λιγοστές ελεύθερες ώρες που είχε. 
 Ο πόλεμος του '40 την αναγκάζει να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα και δέχεται ένα ισχυρό πλήγμα: χάνει τον σύζυγό της το 1944. Συνεχίζει να αγωνίζεται για να στηρίξει την οικογένειά της στα ζοφερά χρόνια της Κατοχής και την περίοδο που ακολούθησε. Μετά το θάνατο του συζύγου της και προκειμένου να αντεπεξέλθει στις νέες συνθήκες μετακομίζει στην Αθήνα. 
     Αυτή η μακρόστενη και με γωνίες τρέσα εικάζουμε ότι έμπαινε γύρω από το τζάκι, χωρίς βέβαια να είμαστε σίγουρες. Οι κλωστές είναι μάλλινες και έχουν φθαρεί αρκετά ενώ η βελονιά είναι γκομπλέν.

Με το φως της λάμπας και φέρνοντας το κέντημα μπροστά στο αριστερό της μάτι συνεχίζει να φτιάχνει εργόχειρα όχι μόνο για το σπίτι της αλλά και για τις αγαπημένες φίλες. Με κάθε ευκαιρία επέστρεφε στην αγαπημένη της Τσαγκαράδα, εκεί όπου έζησε το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής της και είχε τους δικούς της ανθρώπους. Μόλις το 1967 φτάνει το ηλεκτρικό ρεύμα στο χωριό ανακουφίζοντας τους κατοίκους και φωτίζοντας τις νύχτες τους. Τώρα πια κάθε εργασία είναι πιο εύκολη τη νύχτα για τη  Ζωή.
Μέχρι να τη βρει ο θάνατος εξακολουθεί να είναι δραστήρια, αν και το ένα μάτι της πλέον είναι κουρασμένο και άρρωστο, εντούτοις εξακολουθεί να φτιάχνει και να φτιάχνει.... Δημιούργησε μια μεγάλη συλλογή από διάφορα κεντήματα και αρκετά από αυτά τα δώριζε σε γνωστούς και φίλους.
Το πατάκι που βλέπετε, έχει κεντηθεί από την ίδια το 1975 και το χάρισε στην αγαπημένη φίλη της Μέλα Στυλιαρογιάννη.
 Η κυρία Μέλα το κράτησε ως ενθύμιο όλα αυτά τα χρόνια ακέραιο και το έδωσε με χαρά στη Χρύσα. Κεντημένο σε λινάτσα με μαλλάκι και σταυροβελονιά έχει την ομορφιά του.
 Σε αυτή τη λεπτομέρεια διακρίνονται τα αρχικά του ονόματός της με τα οποία υπέγραφε σχεδόν σε όλα της τα εργόχειρα.

Εδώ φαίνεται καθαρά το κεντρικό μοτίφ, κεντημένο με ζωηρά χρώματα.
Ήταν από τα τελευταία έργα της μιας και"έφυγε" από τη ζωή το 1980.
  Τελειώνοντας, δεν μπορώ παρά να ευχαριστήσω από τα βάθη της καρδιάς μου τη Χρύσα, γιατί μοιράστηκε μαζί μας όλα όσα της διηγήθηκαν ο σύζυγός της Κοσμάς, εγγονός της Ζωής Κυπριωτέλλη και οι φίλες της.  Όσες ήμασταν σε αυτή τη συνάντηση συγκινηθήκαμε  από όλα αυτά που ακούσαμε. 
   Αν και λένε  πως με το πέρασμα του χρόνου οι μνήμες χάνονται και σβήνουν, η φίλη μας κατόρθωσε να μας ταξιδέψει νοερά μια εκατονταετία πριν και μας περιέγραψε με τη γλαφυρή της διήγηση μια σπάνια γυναίκα, η οποία αψήφησε το τεράστιο πρόβλημά της, χαλυβδώθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου και έζησε μια υποδειγματική ζωή. 
Μια συναρπαστική συνάντηση τελείωσε με την υπόσχεση να συνεχίσουμε  να ψάχνουμε. Είναι σίγουρο, ότι παρόμοιες ιστορίες υπάρχουν και πρέπει με κάποιο τρόπο να τις αναδείξουμε.


22-1-2015

Μια ακόμη κεντημένη ιστορία από τη φορεσιά της Αγίας Άννας.

     Για ακόμη μια φορά ξεκινώ να γράφω για τους θησαυρούς του τόπου μας και για εμπνευσμένους ανθρώπους. Επιτρέψτε μου τις λεκτικές υπερβολές, όταν θα αναφέρομαι σε δύο πρόσωπα, που είχα την τύχη να γνωρίσω μέσα στο καλοκαίρι. Αφορμή, στάθηκε μια απλή κουβέντα που έκανα με την φίλη πλέον την Ολυμπία Ματσούκα, ενώ αιτία υπήρξε η αγάπη μου για την παράδοση η οποία και με οδήγησε σε ένα γραφικό χωριό της Εύβοιας, στην Λίμνη.
      Ταξίδεψα μια ζεστή μέρα του Ιουλίου για να γνωρίσω από κοντά τη μετέπειτα φίλη Ολυμπία και με σκοπό να με ξεναγήσει σε ένα ιδιωτικό Μουσείο γεμάτο με αυθεντικές παραδοσιακές στολές της Εύβοιας και όχι μόνο. Αισθανόμουν περίεργα γιατί αν και το διαδίκτυο με έχει φέρει σε επαφή με πολλές και πολλούς φίλους από όλη την Ελλάδα και όχι μόνο, η προσωπική επαφή πάντα κρύβει εκπλήξεις ευχάριστες ή δυσάρεστες.
     Όμως, τη φύση μου είμαι δεκτική και αρκετά "ανοικτή" ενώ η διαίσθησή μου λίγες φορές με έχει προδώσει. Συγχωρέστε μου που τα γράφω αυτά, απλά θεωρώ, ότι η γνωριμία και ακόμη περισσότερο η συνεργασία με άγνωστους ανθρώπους είναι αρκετά δύσκολή..
     Φτάνει όμως η ανάλυση. 
     Φτάσαμε στη Λίμνη όπου μας περίμενε υπομονετικά η Ολυμπία και η συνάντηση έγινε γεγονός. Ομολογώ, ότι εκείνη με αναγνώρισε και αμέσως μετά τις συστάσεις φτάσαμε μπροστά σε ένα μικρό και καλοδιατηρημένο σπίτι. Το σπίτι του κυρίου Ανδρέα Περρή-Παπαγεωργίου, του υπέροχου κυρίου Ανδρέα, ο οποίος μας άνοιξε διάπλατα τις πόρτες και την καρδιά του και μας ενέπνευσε με τη θέρμη του λόγου του, όταν μας μίλησε για την παράδοση  και την προσωπική του συλλογή παραδοσιακών στολών.
   Επέλεξα αυτή τη φωτογραφία για να δείτε την ταμπέλα και να επισκεφθείτε τον χώρο για να καταλάβετε τι εννοώ, όταν γράφω για έναν άνθρωπο που αφιέρωσε ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής του στην παράδοση. Μάλιστα, εδώ υπάρχει ένα πλήρες βιογραφικό του κου Ανδρέα, το οποίο αρκεί για να καταλάβει κανείς πόσο εμπνευσμένος και δημιουργικός είναι.
Ένα δωμάτιο γεμάτο με παραδοσιακές στολές μέσα σε βιτρίνες και όχι μόνο ήταν ο κυρίως χώρος, όπου υπήρχαν διαφορετικές εκδοχές της φορεσιάς της Αγίας Άννας καθώς και άλλες στολές.
Με περίσσια υπομονή και ζήλο περιέγραψε όλα όσα ρώτησα  σχετικά με τη στολή και το πουκάμισο ενώ πρόσφερε τρία διαφορετικά σχέδια για να παρουσιαστούν στο περιοδικό BRAVA με το οποίο συνεργάζομαι. 
Πράγματι, στο τεύχος Ιανουαρίου 2015 θα βρείτε πολλά στοιχεία και λεπτομέρειες σχετικά με την στολή. Μάλιστα υπάρχουν και σχέδια για να κεντήσετε σε σεμέν, καρέ, μαξιλάρια και γιατί όχι σε ρούχα.

Θα ήθελα να αναφέρω εδώ ότι λόγω κεκτημένης ταχύτητας γράφηκε, ότι η κα Ολυμπία είναι κεντήστρα, όμως η πραγματικότητα είναι ότι είναι λάτρης του παραδοσιακού κεντήματος, ασχολείται αποκλειστικά για την προσωπική της ευχαρίστηση και σε καμία περίπτωση δεν θεωρείται επαγγελματίας κεντήστρα πόσο μάλλον κεντήστρα παραδοσιακών φορεσιών.
Και επειδή στην περιοχή υπάρχουν γυναίκες, οι οποίες τιμούν την παράδοση και ασχολούνται και σήμερα με αυτή προσπαθώντας να διατηρήσουν ζωντανές τις μνήμες και την αυθεντικότητα του πολιτισμού μας για ακόμη μια φορά η φίλη Ολυμπία με εξέπληξε ευχάριστα.
Με την εμπειρία και την επιμονή της κάνει πράξη την συνέχιση της παράδοσης και "ξεσηκώνει" σχέδια και βελονιές για να τις αποτυπώσει σε ένα εργόχειρο. Την ευχαριστώ εκ των προτέρων για την παραχώρηση των φωτογραφιών και την λεπτομερή περιγραφή. Είναι ιδιαίτερα βοηθητική για την αυθεντικότητα των όσων παρουσιάζονται.
Στην παρακάτω φωτογραφία απεικονίζεται ένα πουκάμισο με αρκετό κέντημα το οποίο θα δείτε καλύτερα και εδώ. Το ύφασμα που χρησιμοποιήθηκε είναι βαμβακερό από παραδοσιακό αργαλειό και το σχέδιο ονομάζεται Αράχωβα. Είναι από τα μεγάλα σχέδια σχέδια που τα φορούσανε την ημέρα του γάμου, μάλιστα φορούσαν δυο και τρία μαζί.

  Τα γραφικά του συγκεκριμένου σχεδίου ετοιμάστηκαν από την Ολυμπία, η οποία μου τα παραχώρησε για να παρουσιαστούν και να χρησιμοποιηθούν από εσάς που θέλετε να κάνετε ένα εργόχειρο.  Πατήστε επάνω στην εικόνα και μεγενθύνετέ την, γιατί έχει πολύ καλή ανάλυση. Όσο για τα χρώματα μπορείτε να επιλέξετε αυτά που σας ταιριάζουν, και σας ικανοποιούν.
Και για την αυθεντική αντιγραφή του σχεδίου η φίλη μου ετοίμασε μια εικόνα με την "αναποδίσια" βελονιά βήμα, βήμα για να την εφαρμόσετε στο δικό σας εργόχειρο. Ακολουθήστε τα 5βήματα κεντώντας τη βασική βελονιά ως γκομπλέν (βυσσινί χρώμα) και στη συνέχεια μόλις τελειώσετε γυρίζετε όπως βλέπετε με το θαλασσί χρώμα και κεντάτε πάνω στις βελονιές που ήδη φτιάξατε. Προσοχή στην αρχή και στο τέλος, όπου γίνονται 2 βελονιές στην ίδια τρύπα.

 Στη συνέχεια η ροδίτικη βελονιά κεντιέται  όπως ακριβώς βλέπετε στο σχεδιάγραμμα.
Και να μερικές φωτογραφίες από το εργόχειρο της Ολυμπίας, η οποία αν και ερασιτέχνης προσπαθεί να εφαρμόσει ακριβώς τις τεχνικές κεντήματος. Πρόκειται για φυτικά μοτίβα, τα οποία βρήκε εδώ χρησιμοποίησε και προσάρμοσε στο συγκεκριμένο εργόχειρο.


  Τα γραφικά του σχεδίου.


Όπως αντιληφθήκατε οι πρωταγωνιστές της ανάρτησης κος Ανδρέας και κα Ολυμπία με μύησαν στον τρόπο δημιουργίας μιας παραδοσιακής στολής της Αγίας Άννας και στη φιλοσοφία της χρήσης της. Η ανάρτηση είναι μια μικρή προσπάθεια διάσωσης, στο μέτρο του δυνατού, της παράδοσης. Θα βρίσκεται και στη σελίδα :"οι βελονιές ιστορούν".


1-12-2014

Δειγματολόγια: εργόχειρα που γράφουν ιστορία.

Σήμερα η ανάρτησή μου έχει διπλή ανάγνωση. Και το γράφω αυτό γιατί στα τέσσερα χρόνια, που έχουν περάσει από τη δημιουργία αυτού του ιστολογίου είχα την ευκαιρία και την τιμή να γνωρίσω και να κάνω νέες φίλες από όλη την Ελλάδα με γνώμονα το κοινό μας ενδιαφέρον: την αγάπη για το εργόχειρο.
     Γυναίκες ενδιαφέρουσες με ισχυρές προσωπικότητες, δυναμικές και συνάμα ευαίσθητες και εξαιρετικά ταλαντούχες.  Αυτή είναι η μία όψη, η οποία θεωρώ ότι έχει μεγάλη σημασία στην εποχή του Διαδικτύου και της απρόσωπης επικοινωνίας. Μπορείς να κάνεις κυριολεκτικά θαύματα, αν ενώσεις τις δυνάμεις σου για ένα κοινό σκοπό.  Γιαυτό θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, επειδή είχα την ευκαιρία να γνωρίσω την  Κλαυδία και την παρέα της, την  Φλώρα την  Νίκη και την  Ράνια. 
    Η αγάπη για τα ελληνικά δειγματολόγια, μετά από την γνωριμία μου μαζί της δυνάμωσε και αποφάσισα και εγώ να συμμετέχω στην έρευνα για τέτοια παλιά εργόχειρα, τα οποία έχουν ιδιαιτερότητες και τις περισσότερες φορές αντανακλούν την προσωπικότητα της γυναίκας, η οποία το κεντά. Μια καταπληκτική ανάρτηση έχει γίνει από την  Κλαυδία στο ιστολόγιό της "Κάτω από την Ακρόπολη" και σας προτρέπω να τη διαβάσετε, γιατί περιέχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες. 
      Ακολουθούν οι αναρτήσεις της  Ράνιας, "ο κόσμος της Ράνιας" και της Φλώρας"Texnis stories" .
      Σημαντικό και άξιο προσοχής είναι το γεγονός, ότι δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία για τα ελληνικά δειγματολόγια τουλάχιστον μέχρι τώρα και όπως ενημερώθηκα από την Κλαυδία το Μουσείο Ελληνική Λαϊκής Τέχνης διαθέτει μόνο τρία ελληνικά. Υπάρχει μάλιστα μεγάλο ενδιαφέρον για την έρευνα και διάσωσή τους 
     Ενώνω, λοιπόν και εγώ τις δυνάμεις μου και σας προσκαλώ να μας μιλήσετε και να μας δείξετε αν έχετε στην κατοχή σας, ή αν έχετε δει σε άλλα σπίτια τέτοια εργόχειρα. Γιατί είμαι σίγουρη, ότι οι θησαυροί υπάρχουν απλά πρέπει να πάρουν τη θέση, που τους αξίζουν και να αναδειχθούν.  Φωτογραφίστε τoυς, γράψτε για όσα ξέρετε και επικοινωνήστε μαζί μας. 
    Και φυσικά, είμαστε στη διάθεσή σας για να μιλήσουμε, να ανταλλάξουμε απόψεις και να φτιάξουμε καινούρια δειγματολόγια με τη δική μας θεματολογία  τα οποία θα αντανακλούν τη δική μας προσωπικότητα.
       Ήδη, πριν γράψω όλα αυτά έχουν κινητοποιηθεί φίλες και μάλιστα  τα πρώτα αποτελέσματα έρχονται και για αυτό ευχαριστώ πολύ την αγαπημένη φίλη Ολυμπία από την Εύβοια.
   Σας παραθέτω φωτογραφίες από ένα βιβλίο, που έχω και κυριολεκτικά λατρεύω,  "Les sampler d' Anna Fields" μιας και ακόμη δεν έχω αξιωθεί να φτιάξω ένα δικό μου δειγματολόγιο. 




Τελειώνοντας, θέλω να ευχαριστήσω την Κλαυδία για την πρόταση, που μου έκανε. Η προσπάθειά της και η αγάπη της για τα δειγματολόγια αποτελεί για εμένα πηγή έμπνευσης και κινητήρια δύναμη.


30-5-2013
Ένα παράδειγμα, προς μίμηση, ψηφιοποίησης παραδοσιακών κεντημάτων.
 Η αγάπη μου για το κέντημα, πρωτίστως, αλλά και για τις άλλες τεχνικές χειροποίητης δημιουργίας φαίνεται ξεκάθαρα από αυτό εδώ το ιστολόγιο που δημιούργησα εδώ και δύο χρόνια περίπου και προσπαθώ συνεχώς να το αναβαθμίζω και να το ανανεώνω. 
   Οι σκέψεις, που μοιράζομαι μαζί σας είτε με την αλληλογραφία, είτε δια ζώσης δεν αρκούνται μόνο στην ανταλλαγή σχεδίων και στη δημιουργία πρωτότυπων ιδεών. Μοιραζόμαστε εδώ και καιρό την σκέψη της διατήρησης της πλούσιασ χειροποίητης παράδοσης της χώρας μας. Και έχουν γίνει πολλά πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση, όμως πάντα υπάρχει χώρος για περισσότερα.
    Σήμερα λοιπόν, θα σας παρουσιάσω το πως γίνεται μια σοβαρή και επιστημονική έρευνα για την συγκέντρωση και καταγραφή παλαιών εργόχειρων  στις Ηνωμένες Πολιτείες.
   Από το ιστολόγιο, που παρακολουθώ   http://needleprint.blogspot.gr/2013/05/sampler-identification-days-2013-usa.html σας παρουσιάζω τα πιο σημαντικά σημεία του άρθρου.

   Sampler, είναι ένα κομμάτι χειροποίητου κεντήματος, το οποίο δημιουργείται με σκοπό να δείξει η κεντήστρια τις δεξιότητές της και τις δυνατότητές της στο κέντημα πάνω σε διάφορα είδη υφάσματος. Είναι παράδοση σε πολλές χώρες και συνεχώς εξελλίσσονται τα σχέδια και οι μορφές του. Πολλά από αυτά, χάνονται  στο πέρασμα των αιώνων και στην καλύτερη περίπτωση βρίσκονται και φυλάγονται σε σπίτια.


      Έτσι λοιπόν, καλούνται όλοι όσοι έχουν κάποιο τέτοιο κέντημα σε συγκεκριμένες ημέρες και σε διάφορα Πανεπιστήμια να τα πάνε και να δώσουν την δυνατότητα στους ειδικούς να τα φωτογραφίσουν και να τα ψηφιοποιήσουν. Χωρίς να σας γράψω λεπτομέρειες σας ενημερώνω ότι για δυο χρόνια "τρέχει" ένα πρόγραμμα καταγραφής  Sampler και χρονολόγησης τους από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα. Η όλη προσπάθεια γίνεται από το Εθνικό Κληροδότημα για τις Ανθρωπιστικές σπουδές  σε συνεργασία με Πανεπιστήμια της χώρας. Μάλιστα η συγγραφέας του άρθρου τελειώνει με ένα ερώτημα: μήπως μπορεί να γίνει κάτι ανάλογο στη χώρα σας;

  Αν ανατρέξετε στο άρθρο, μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα. Ας μου επιτρέψετε μια προσωπική κρίση πάνω σε όλα αυτά που διαβάζω και σας παρουσίασα. Σίγουρα, τα μεγέθη όσο αφορά στις χώρες είναι πολύ διαφορετικά και μη συγκρίσιμα. 

      Σίγουρα, κάποιες κινήσεις ανάλογες έχουν γίνει. Όμως χρειάζεται σήμερα να προσπαθήσουμε  να συνεχίσουμε να καταγράφουμε τους θησαυρούς μας. Αρκεί να γίνεται με την ανάλογη σοβαρότητα και αγάπη. Δεν φτάνει να πάρουμε ένα σχέδιο. Η δημιουργία ενός χειροποίητου έργου δείχνει πολλά για τον δημιουργό. Πάνω του, έχουν καταγραφεί οι ατελείωτες ώρες που χρειάστηκαν για να γίνει, οι συζητήσεις, η κουλτούρα, η αγάπη, το μεράκι, η ιστορία της καθημερινότητας μας, ο πολιτισμός μας. Και φυσικά, όλες  όσες από εσάς έχουν ασχοληθεί με αυτά με καταλαβαίνουν. 

  

29-3-2014

 Όταν η μόνη διέξοδος είναι η δημιουργία......


 Σήμερα η διάθεση είναι λίγο νοσταλγική και αποφάσισα να σας ταξιδέψω λίγο στο χρόνο. Αφορμή στάθηκε η συζήτηση, που είχα με μια καινούρια φίλη την Ολυμπία. Ομολογώ, ότι δεν σταματώ να εντυπωσιάζομαι από εκείνες τις γυναίκες, οι οποίες πάλευαν για αυτά, τα οποία σήμερα θεωρούμε εμείς αυτονόητα. Μόρφωση, ελευθερία, εργασία.
    Δεν απέχουμε πολύ χρονικά από τη δεκαετία του '60. Μια ταραχώδη δεκαετία με πολλές κοινωνικοπολιτικές αλλαγές. Κάπου εκεί στα πρώτα χρόνια μια μικρούλα δεκατριών ετών αναζητά με πολύ ζήλο και μεράκι κάτι, που ενώ σήμερα φαντάζει αυτονόητο, εκείνη την εποχή ήταν δύσκολο έως, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακατόρθωτο. Αναζητά μια θέση στο σχολείο, να γίνει μαθήτρια και να αποκτήσει γνώσεις....
  Η μικρή Ντίνα από την Εύβοια μάταια ζητούσε να συνεχίσει το σχολείο. Η απόφαση των γονιών ήταν κάθετη. Θα μείνει στο σπίτι. Τα κορίτσια δεν χρειάζεται να συνεχίσουν. Η διέξοδος είναι μια και ίσως είναι μονόδρομος, με δεδομένες τις συνθήκες της εποχής. Αφοσίωση στη δημιουργία χειροποίητων εργόχειρων. Άλλωστε εκείνη την εποχή δεν είχε ακόμη απαξιωθεί η ενασχόληση με αυτές τις τέχνες και θεωρούνταν αυτονόητο το να κεντάς ή να πλέκεις. Κάπου εκεί στη δεκαετία του '90 και του 2000 απεμπολήσαμε τις ρίζες μας και τις αφήσαμε στην άκρη της καθημερινότητάς μας. Οι λόγοι προφανείς: το "μεθύσι" από τον εύκολο και ακοπίαστο πλουτισμό μας οδήγησε στην απαξίωση και σχεδόν δαιμονοποίηση κάθε χειροποίητης ενασχόλησης. Βέβαια, ακόμη και σήμερα δεν έχουμε ξεφύγει από αυτά τα στερεότυπα, αλλά τουλάχιστον προσπαθούμε.
   Αλλά ας γυρίσω πίσω στη μικρή Ντίνα η οποία δεν το βάζει κάτω. Διαλέγει ένα  από εκείνα τα μεγάλα φυλλάδια της DMC και ξεκινά το ταξίδι της σε ένα κόσμο με ευγενείς και κυρίες από μια άλλη εποχή.


 Σε ένα λεπτό λευκό εταμίν τα χεράκια της δεκατριάχρονης Ντίνας  "ζωγράφιζαν" μια σκηνή υψηλής αισθητικής κάτω από το φως της λάμπας πετρελαίου και των αναλαμπών της φωτιάς του τζακιού. 

Το ηλεκτρικό ρεύμα δεν είχε φτάσει στο χωριό και το μέτρημα έπρεπε να γίνεται με προσοχή κάτω από αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Και για να μην κάνει λάθος βάζει καρφίτσες σαν σημάδια και συνεχίζει μέχρι να κουραστεί.

 Και όμως τα κατάφερε να το φτιάξει και αποτύπωσε την ημερομηνία κατασκευής: 1964. 

   Η αξία του τεράστια. Η αγάπη, οι γλυκές αναμνήσεις, το μαγικό ταξίδι της δημιουργίας του αποτυπώνονται μαζί με κάθε βελονιά και σήμερα μετά  από 50 χρόνια η συναισθηματική του αξία υπερέχει της ιστορικής.

   Ολυμπία, σε ευχαριστώ που μοιράστηκες μαζί μου αυτή την υπέροχη ανάμνηση και τις φωτογραφίες. Να χαίρεσαι τη μαμά σου και εύχομαι να συνεχίσεις και εσύ να δημιουργείς αντλώντας δύναμη και κουράγιο από την υπέροχη μαμά σου.



10-1-2014

Πάνω στο Τρικεριώτικο πουκάμισο κορβέτες αρμενίζουν..... Ένα κεντημένο κομμάτι της ιστορίας μας.


    Η αγάπη μου για την παράδοση του τόπου μας στην χειροποίητη τέχνη είναι μεγάλη. Από την επικοινωνία που έχω μαζί σας, την πολύ ζεστή και τακτική, βλέπω, ότι  οι περισσότερες από εσάς αγαπούν και κρατούν παλιά εργόχειρα με ιστορία. Πιστεύω ακράδαντα, πως αν ανοίξουμε τα "μπαούλα" μας τα συρτάρια μας θα ανακαλύψουμε θησαυρούς. Οι τεχνικές, τα σχέδια, τα υφάσματα όλα τα υλικά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες ακόμη και πιο παλιά αποτελούν παράδειγμα για τις σημερινές τάσεις στο εργόχειρο και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σχέδια και την εμπειρία του παρελθόντος με  σύγχρονα υλικά. 
    Είχα την τύχη και την δυνατότητα να επισκεφθώ και να μιλήσω με μια γυναίκα, από το Τρίκερι, η οποία λατρεύει την παράδοση και τις διάφορες τεχνικές κεντήματος και όχι μόνο. 

Μίλησα μαζί της και έγραψα για την Τρικεριώτικη φορεσιά, ιδιαίτερα για την "ζώση" και τον τρόπο κατασκευής της στο περιοδικό Brava Ιανουαρίου που κυκλοφορεί. 


Όμως δεν μπορούσα να "χωρέσω" όλα όσα είδα και άκουσα εκεί και σας τα παρουσιάζω εδώ με φωτογραφίες και λεπτομέρειες για το πουκάμισο της στολής.
 Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι χρονολογείται από το 1810 και σκεφτείτε, πς η Ελλάδα δεν είχε καν απελευθερωθεί από τους Τούρκους. Είναι ενδεικτική για την οικονομική κατάσταση του χωριού. Οι Τρικεριώτες ήταν καραβοκύρηδες με μεγάλη ναυτική παράδοση και βοήθησαν στον επαναστατικό αγώνα προσφέροντας τα καράβια τους.


   Συγκεκριμένα από την προσωπική συλλογή της κας Αργυρούς Νικολάου Πατσά διαλέξα να σας παρουσιάσω την «καλή» πουκαμίσα, που φοριούνταν σε γάμους, σε γιορτές και σε χαρμόσυνες στιγμές.  Οι  γυναίκες τη φορούν την ημέρα της  Ζωοδόχου Πηγής, που γίνεται χορός στην πλατεία του χωριού. Είναι σημαντικό να τονίσουμε, ότι η Τρικεριώτικη στολή δεν έχει μουσειακό χαρακτήρα. Φοριέται ακόμη και σήμερα, ενώ κάθε οικογένεια έχει η θέλει να έχει μια στη συλλογή της. Το κόστος, αγγίζει τα 15.000 ευρώ, υπέρογκο για τα σημερινά δεδομένα, λογικό όμως αν αναλογιστεί κανείς την  εργασία και τα υλικά.
    Το ύφασμα το οποίο χρησιμοποιούνταν για την Τρικεριώτικη πουκαμίσα ήταν μεταξωτό. Φτιαχνόταν στο χωριό τους, όπου γινόταν εκτροφή μεταξοσκωλήκων και ακολουθούνταν μια αρκετά ιδιαίτερη και χρονοβόρα διαδικασία για την ύφανση, τον χρωματισμό και την τελική μορφή. Αρκεί να επισημάνουμε, ότι συνήθως εκτός από το φυσικό χρώμα, έβαφαν με φυτικές βαφές σε άλλα δυο, στο κόκκινο και στο αρκελάτο (βαθύ βυσσινί). Κάθε κομμάτι υφάσματος αφού βαφόταν στη συνέχεια το βουτούσανε μέσα σε ρυζόνερο για να κολλαριστεί. Το τέντωναν σε ειδικά τελάρα για να στεγνώσει και δεν έπρεπε να βραχεί, γιατί θα χαλούσε. Μάλιστα, οι γυναίκες άπλωναν με τα χέρια τους το ρυζόνερο   και την ισιώνανε κάτω από τον ήλιο μέχρι να στεγνώσει. Άλλωστε, μια ματιά από κοντά αρκεί για να καταλάβουμε από την υφή του υφάσματος, ότι γινόταν αυτή η  τεχνική.
  Αμέσως μετά το έπαιρνε η μοδίστρα και το έραβε στο μέγεθος της κοπέλας. Και τότε έφτανε η ώρα να κεντηθεί.

  Πάνω σε χαρτί σχεδίαζαν την κορβέτα, που στόλιζε τον «γύρο» της πουκαμίσας και στη συνέχεια πάνω στο ύφασμα σε συγκεκριμένη απόσταση το ένα μοτίβο από το άλλο έτσι ώστε να υπάρχει αρμονία, ενώ στα μανίκια κεντούσαν ένα άλλο σχέδιο, τα «ξόμπλια». Χρησιμοποιούσαν το τελάρο, με το οποίο στερέωναν και τέντωναν το πολύτιμο ύφασμα για να κεντηθεί. Η βελονιά ήταν η ανεβατή και κεντούσαν με πολλή προσοχή μια χρυσοκλωστή, που ονομάζεται ξάφι. Την  προμηθεύονται από βιοτεχνίες ιερατικών ειδών και είναι πανάκριβη. Χρειάζονται  250 γραμμάρια περίπου για κάθε μια πουκαμίσα, ενώ μπορεί να κοστίζει περισσότερο και από την εργασία. Το τελείωμα της στολής ήταν μια δαντέλα που γινόταν με κοπανέλι, πάλι σε χρυσό χρώμα.


Λεπτομέρεια από τον "γύρο" της πουκαμίσας.



  Σήμερα, μπορεί κανείς να παραγγείλει στις κεντήστρες και να φτιάξουν μια αντίστοιχη πουκαμίσα. Όμως,  το σχέδιο της κορβέτας μπορεί να κεντηθεί κάλλιστα σε μεταξωτή οργαντίνα σε μια μαντίλα ή σε ύφασμα λινό, για να στολίσει σεμέν , καρέ, ακόμη και καδράκια. Η κα Αργυρώ σχεδίασε την κορβέτα και το σχέδιο το οποίο κεντιέται στα μανίκια και μπορείτε να το πάρετε από την εικόνα αν θέλετε να το κεντήσετε.


 Φυσικά η κλωστή, που θα χρησιμοποιήσουμε δεν μπορεί να είναι τόσο ακριβή. Η χρυσοκλωστή αρκεί, μπορούμε να κάνουμε συνδυασμούς χρωμάτων και έχουμε τη δυνατότητα να δώσουμε ένα όμορφο αποτέλεσμα. Η βελονιά είναι η ανεβατή, που γεμίζει το σχέδιο και δημιουργεί την αίσθηση του ανάγλυφου.
   Για το τέλος άφησα τις φωτογραφίες της σημερινής "ζώσης" η οποία κεντιέται με ιδιαίτερη τεχνική πάνω στ georgief.
Χαρακτηριστική λεπτομέρεια η αναγραφή στις άκρες των αρχικών της κεντήστρας και της ημερομηνίας κατασκευής.

Τα υλικά, πούλιες ξάφι και από κάτω κίτρινι ρετόρ για να έχει τη μορφή του ανάγλυφου.

Αργυρώ ευχαριστώ πολύ για όλα και εύχομαι από καρδιάς να συνεχίσεις να υπηρετείς την παράδοση με το κέφι και το πάθος που σε διακρίνει.
Αν νομίζετε, ότι έχετε και εσείς εργόχειρα, στολές από το μακρινό παρελθόν και θέλετε να μοιραστείτε την ιστορία τους και την τεχνική τους επικοινωνήστε μαζί μου στο nasiachat@gmail.com

1 σχόλιο:

  1. Θερμά Συγχαρητήρια για το Υπέροχο Έργο σας !!!!Σας ευχαριστούμε πολύ !!!! Είμαι κ εγώ παθιασμένη με τα Παραδοσιακά κεντήματα κ φορεσιές κ τις δαντέλες με κοπανέλι .Σήμερα ψάχνοντας ανακάλυψα για την φορεσιά της Αγίας Αννας κ θα πάω το συντομότερο στη Λύμνη Ευβοίας να τα θαυμάσω από κοντά !!!!Σας ευχαριστώ πολύ !!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή